Minh Hóa là huyện miền núi của tỉnh Quảng Bình, có đường biên giới giáp với nước bạn Lào, diện tích rừng tự nhiên chiếm trên 91%. Với khí hậu ôn hòa, nên những sản vật từ rừng nơi đây rất đang dạng, phong phú. Ngày trước khi cuộc sống còn nhiều khó khăn, người dân Minh Hóa chủ yếu bám vào rừng để tìm thức ăn, mỗi mùa đều có một đặc sản từ rừng. “Trứng kiến” là một trong những sản vật mà người dân Minh Hóa săn lùng mỗi dịp tháng 3 về. Cùng quangbinh.travel khám phá mùa săn trứng kiến của người dân huyện Minh Hóa nhé!
Thời điểm săn trứng kiến
Tiết trời sang xuân, những cánh rừng ở huyện Minh Hóa bạt ngàn màu xanh, cây cối đơm hoa, kết trái, thời điểm này cũng là lúc trên những tán cây, nhiều tổ kiến xuất hiện căng tròn. Chẳng cần vào tận rừng sâu, chỉ ở ven rừng thôi, hoặc trên bất kỳ cây xoan, cây tràm, cây mít ở các bản làng đều có những đàn kiến đang làm tổ. Đến cuối tháng 2, đầu tháng 3 âm lịch là vào mùa săn trứng kiến, lúc này kiến chắc trứng, đầy chất dinh dưỡng.
Theo những người có thâm niên săn trứng kiến, thì đi lấy trứng kiến phải chọn ngày nắng ráo, lúc này mới dễ tách đàn kiến để lấy trứng. Vì làm tổ trên cây, nên cần người có kinh nghiệm leo trèo. Người dân cũng chuẩn bị các dụng cụ như: một cây sào dài, bao tải, nong tre,… để dễ dàng lấy được tổ kiến từ trên cao xuống.
Sau khi hạ được tổ kiến, đặt vào nong tre và dùng các vật nhọn để chọc vào tổ, cắt tổ kiến ra thành nhiều miếng, đồng thời lấy những cành cây nhỏ phủ lên trên để kiến bò bám vào. Khi những chú kiến bò ra hết, chỉ còn lại trứng kiến trắng ngần, trông như hạt gạo.
Hầu hết những người đi săn trứng kiến đều biết bảo vệ sự sống cho loài kiến, nên họ không bao giờ sử dụng thuốc xịt, không chặt phá cây, không đốt tổ để bắt kiến theo kiểu tận diệt. Chủ yếu là bắt theo kinh nghiệm, vừa thu hoạch được trứng, vừa không bị kiến cắn mà vẫn bảo tồn được đàn kiến mẹ. Hiện nay nghề săn trứng kiến đang được người dân thực hiện tự do, mỗi năm duy nhất một mùa tháng 3 âm lịch, mỗi ngày chỉ cần khai thác 3 – 5 tổ kiến là đã có thêm thu nhập cho gia đình. Mỗi cân trứng kiến có giá từ 300.000 – 350.000 VNĐ.
Anh Đinh Thanh Quán, một người có thâm niên săn trứng kiến ở xã Xuân Hóa chia sẻ: những ngày đầu tháng 3 âm lịch anh cùng với nhóm người trong làng vào rừng săn trứng kiến, chỉ cần đi bộ dọc bìa rừng là có thể nhìn thấy những tổ kiến ở trên cây cao, có những tổ to gần bằng chiếc nón. Thời gian để khai thác một tổ kiến có khi lên cả tiếng đồng hồ, vì phải chờ kiến mẹ bò đi hết mới lấy được trứng về. Một ngày nếu may mắn anh và nhóm bạn có thể khai thác từ 5 – 7kg trứng kiến.
Những món ngon được chế biến từ trứng kiến
Trứng kiến là món đặc sản mà bạn chỉ có thể thưởng thức khi đến với huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. Người dân nơi đây sáng tạo ra các món ăn từ trứng kiến rất đơn giản, nhưng lại rất ngon.
1. Món canh chua trứng kiến nấu lá bún
Bún là loại cây mọc ở trong rừng, nhiều nhất là cạnh các bờ suối, cây thân gỗ, lá hình đối xứng. Mùa trứng kiến cũng là lúc cây lá bún đâm chồi nẩy lộc, người dân hái những lá bún non, về rửa sạch, rồi ủ chua giống như người ta làm món dưa cải chua. Ủ chừng 3 ngày, lá bún chuyển dần từ màu xanh sang màu vàng và dậy mùi thơm là ăn được.
Lấy lượng lá bún vừa đủ, thái mỏng bỏ vào nồi nước sôi, sau đó cho trứng kiến vào và nêm nếm gia vị vừa ăn, để sôi lại chừng 5 – 7 phút là chín, theo cách nấu của người Minh Hóa thì không sử dụng dầu mỡ để nấu canh trứng kiến, như vậy mới giữ được mùi thơm và chua thanh của lá bún, vị béo ngậy của trứng kiến, tạo nên nồi canh chua ngon đặc biệt.
2. Món trứng kiến xào tỏi ớt
Món này ăn kèm với bánh tráng, béo ngậy và thơm ngon.
Trứng kiến nấu chua với lá chua me: nếu không có lá bún, người ta có thể dùng cây chua me để nấu, ăn cũng rất độc đáo, thanh mát.
3. Trứng kiến chiên trứng
Đây cũng là cách kết hợp độc đáo của người dân Minh Hóa, trứng kiến hòa quyện cùng trứng vịt, thêm chút gia vị, lá hẹ là có món ăn kèm với cơm trắng tuyệt vời.
Ở các tỉnh như: Thanh Hóa, Hòa Bình, người ta còn dùng trứng kiến để nấu cháo, làm nhân gói bánh nếp,…
Để trải nghiệm vào các cuộc săn trứng kiến, thưởng thức món ngon từ trứng kiến, bạn nên đến Minh Hóa vào những ngày đầu tháng 3 âm lịch. Vì đây là một trong những món ăn níu chân du khách mỗi khi đến tham gia lễ hội Rằm tháng 3 hàng năm. Bạn có thể cùng các nhóm thanh niên lên rừng bắt trứng kiến và thưởng thức thành quả của mình ở bên bờ suối mát rượi, trong lúc chờ đợi chế biến món trứng kiến, bạn cũng thỏa thích bơi lội, thả lưới bắt cá đến hết ngày. Hoặc bạn có thể tìm kiếm món trứng kiến ngay tại các gian hàng ẩm thực trong Tuần lễ rằm tháng 3.
Nếu bạn là tín đồ ăn uống, nghiện những món ăn dân giã thì Minh Hóa là thiên đường ẩm thực. Ngoài trứng kiến, Minh Hóa còn có các món ăn riêng có mang đậm bản chất vùng sơn cước như: cơm bồi, ốc đực, canh lóng, cá mát, rau tớn, cơm lam, tằm lá sắn,… Những món ăn này được làm từ nguyên liệu tự nhiên người dân trồng được và khai thác từ khe suối, nên rất tươi ngon và an toàn vệ sinh thực phẩm.
Vừa thưởng thức các món ăn dân giã dưới anh trăng miền sơn cước, vừa lắng đọng trong Điệu Hò Thuốc Cá, Điệu Hôi Lên, Sắc Bùa, bạn sẽ thấy thư thái và thong dong, bởi vì cái ngon, cái vị quê nhà như đọng cả vào không gian ấy.
Chú ý khi ăn trứng kiến
Trứng kiến là món ăn bổ dưỡng, giàu chất dinh dưỡng, nhất là đạm. Do đó không phải ai cũng có thể ăn trứng kiến. Nếu bạn muốn thưởng thức món ăn này, bạn cần chú ý vì:
- Trứng kiến có thể gây dị ứng, làm cho bạn nổi mẩn ngứa.
- Bảo quản trứng kiến thật tốt, tuyệt đối không ăn khi nghe mùi lạ như kiểu ôi thiu.
- Sơ chế trứng kiến thật kỹ trước khi sử dụng để loại bỏ những vi khuẩn.
Một số địa chỉ trải nghiệm vừa du lịch vừa săn trứng kiến khi đến Minh Hóa
Minh Hóa có nhiều địa chỉ du lịch mà bạn có thể đến khám phá và kết hợp trải nghiệm đi khai thác trứng kiến.
Đó là khu du lịch sinh thái Thác Bụt – Giếng Tiên ở xã Yên Hóa, cách trung tâm thị trấn Quy Đạt khoảng 2km về phía Bắc. Hoặc khu du lịch sinh thái Thác Mơ ở xã Hóa Hợp, cách trung tâm thị trấn Quy Đạt 25km về phía Tây theo đường mòn Hồ Chí Minh. Hoặc bạn cũng có thể đến Tân Hóa – Làng du lịch tốt nhất Thế giới, cách thị trấn Quy Đạt khoảng 7km về phía Đông Nam.
Một số địa chỉ khác như Đình Làng Kim Bảng và Hang lèn Cây Quý ở xã Minh Hóa, Di tích lịch sử Khe Thui xã Hóa Thanh, Hang Rục Mòn ở xã Hóa Sơn, Hồ Yên Phú ở xã Trung Hóa, Cổng trời xã Dân Hóa,… bạn cũng nên ghé thăm khi đến với Minh Hóa để chuyến du lịch của bạn trọn vẹn và ý nghĩa.
Cách di chuyển đến Minh Hóa
Từ trung tâm thành phố Đồng Hới, bạn di chuyển lên đường đi Phong Nha và theo con đường mòn Hồ Chí Minh với chiều dài gần 120km là đến Minh Hóa. Bạn cũng có thể đi tàu từ ga Đồng Hới ra ga Đồng Lê của huyện Tuyên Hóa, sau đó di chuyển 18km về phía tây là đến huyện Minh Hóa.
Có 02 phương tiện hiện có thể đến tận trung tâm thị trấn Quy Đạt huyện Minh Hóa là bạn di chuyển bằng xe ô tô hoặc xe máy.
Tuy hiện nay có rất nhiều sơn hào hải vị, nhưng nghề săn trứng kiến và cách chế biến món ăn từ trứng kiến đã trở thành bản sắc văn hóa ẩm thực riêng biệt của người Nguồn Minh Hóa. Hãy sắm vai người săn trứng kiến cùng hòa nhịp với không gian giữa rừng đại ngàn, với thiên nhiên hùng vĩ ở Minh Hóa, bạn sẽ có những khoảnh khắc trải nghiệm thật tuyệt vời ở đây.
