Quảng Bình là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi đây thiên nhiên ban tặng nhiều cảnh quan hùng vĩ, trong đó phải kể đến hệ thống hang động nằm ẩn mình trong các dãy núi đá vôi. Về mùa mưa, lượng mưa ở Quảng Bình rất lớn, nước ở các khe suối, sông ngòi dâng cao. Tại huyện miền núi Minh Hóa thuộc tỉnh Quảng Bình, vào mùa mưa, nhiều nơi bị cô lập, nhiều vùng nước dâng cao từ 4 – 10 mét, làm nhấn chìm nhà dân. Với địa hình đồi núi bao quanh, mưa lớn, dòng chảy hẹp nên nước không thoát kịp gây ngập lụt dài ngày, ở các vùng bị ngập dòng nước trong xanh, không chảy xiết, cộng với địa hình những núi đá vôi bao quanh tạo thành những “Vịnh Hạ Long” thu nhỏ. Đây là lý do ra đời loại hình du lịch độc đáo “du lịch mùa lũ lụt” ở vùng rốn lũ.
Tại Quảng Bình, du lịch mùa lũ chỉ duy nhất có ở huyện Minh Hóa. Quangbinh.travel sẽ giới thiệu đến bạn hai địa điểm để bạn tham khảo khi muốn khám phá vùng rốn lũ vào mùa mưa.
Rốn lũ Tân Hóa
Tân Hóa có diện tích 7.427,20 ha, là một xã thuộc huyện Minh Hóa, cách thị trấn Quy Đạt khoảng 7km về phía Đông Nam. Xã này được bao quanh bởi những dãy núi đá vôi, có dòng sông Rào Nan chảy qua, tạo cho vùng đất này trở thành vùng trũng. Mùa mưa bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 11, người dân Tân Hóa luôn trong tư thế sẵn sàng chạy lụt, tìm mọi cách di chuyển tài sản và người lên những vùng cao ráo để tránh lũ, có năm cả làng chạy trú ẩn ở các vách đá, dựng lều bạt ẩn nấp chờ ngày nước lũ rút. Mãi sau này, người dân sáng tạo ra những ngôi nhà bè nổi, mới đầu chỉ để cho gia súc, gia cầm lên trú ẩn nhằm bảo vệ tài sản, nhưng dần dân người dân đã thiết kế thành những ngôi nhà phao tránh lũ, diện tích đủ để đựng tài sản thiết yếu như: lúa gạo, ti vi, tủ lạnh, áo quần và người vào trú ẩn. Nhờ đó mỗi mùa lũ lụt, người dân Tân Hóa luôn đảm bảo an toàn tính mạng.
Mùa lụt ở Tân Hóa mực nước dâng cao, thấp nhất là 1m, cao nhất là 7m, có năm đỉnh lũ nhấn chìm 100% ngôi nhà của dân. Chính vì lũ lụt xảy ra thường xuyên, hầu như năm nào cũng có, có năm xảy ra 2 – 3 đợt lụt, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người dân, có năm thiệt hại mùa màng, trâu bò bị nước lũ cuốn, hoa màu ngập úng, dịch bệnh xảy ra, người dân kiệt sức mỗi khi trận lũ đi qua. Phương án di dời dân lên vùng cao ráo đã thực hiện, hoặc phá núi để thoát nước đã được tính đến nhưng không khả thi.
Một điều đặc biệt là nước lũ ở Tân Hóa rút rất chậm, kéo dài từ 7 – 15 ngày, do đó cả làng Tân Hóa sẽ mênh mông một màu xanh của biển nước, bao quanh là núi đá vôi trông như một Vịnh Hạ Long thu nhỏ. Đây là điều khác biệt khiến Tân Hóa trở thành rốn lũ, và cũng từ đây mở ra một loại hình du lịch mới – Du lịch mùa lũ.
Năm 2011, công ty Oxalis được cấp phép tổ chức tour du lịch khám phá hệ thống hang động Tú Làn tại xã Tân Hóa. Thiên nhiên ban tặng cho Tân Hóa hệ thống hang động Tú Làn với nhiều hang động lớn nhỏ, thạch nhũ kỳ bí, những đoạn sông ngầm mát rượi. Đến năm 2014 Oxalis đã tổ chức 09 tour khám phá mạo hiểm Tú Làn thu hút hàng ngàn lượt khách tới Tân Hóa. Khi các tour đi vào hoạt động ổn định, Oxalis bắt đầu quan tâm đến cộng đồng Tân Hóa, hỗ trợ xã Tân Hóa kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng, trong đó có tổ chức chương trình Tú Làn Race và gây quỹ để hỗ trợ kinh phí làm nhà phao tránh lũ cho các hộ dân nghèo, khó khăn của xã Tân Hóa, và từ năm 2015 đến nay, chương trình đã hỗ trợ trên 200 ngôi nhà nổi cho bà con.
Năm 2023, Tân Hóa được tổ chức Du lịch thế giới bình chọn là Làng du lịch tốt nhất thế giới.
Những trải nghiệm đặc biệt khi đến làng Tân Hóa – Quảng Bình
- Khám phá các hang động tại Tú Làn với các mức độ mạo hiểm khác nhau.
- Tham gia chương trình Tú Làn Race (Thử thách Tú Làn) với nhiều hoạt động hấp dẫn như đua thuyền trên sông Rào Nan, các hoạt động Team Building, khám phá hang động, trải nghiệm nhà dân,…
- Trải nghiệm ăn nghỉ tại Tú Làn Lodge: đây là khu lưu trú được xây dựng thích ứng với thời tiết, dãy nhà gồm các phòng bám vào vách núi đá vôi, có độ cao chừng 15m, làm bằng vật liệu lắp ghép. Khách đến đây vào mùa lũ sẽ được ngắm nhìn làng Tân Hóa từ trên cao với biển nước mênh mông, cuộc sống bình thường của người dân trên các nhà phao tránh lũ. Nêu không vào mùa mưa thì sẽ được ngắm nhìn những bãi cỏ xanh mướt, đàn trâu thản nhiên gặm cỏ, những cánh đồng ngô trải dài dọc bờ sông Nan, không gian bao la của vùng đất Tân Hóa được bao trọn bởi những dãy núi đá vôi.
- Đạp xe khám phá vùng quê yên bình Tân Hóa.
- Trải nghiệm nghỉ tại các Homestay làm bằng những ngôi nhà nổi, với đầy đủ tiện nghi, khép kín, diện tích từ 25 – 40m2.
- Tham gia tour lái xe địa hình ATV khám phá rừng lim Tân Hóa, khu rừng lim trên 200 năm tuổi.
- Chèo thuyền kayak, thả lưới, câu cá trong mùa nước lũ.
- Ăn tối tại nhà dân, khám phá cuộc sống sinh hoạt và văn hóa của cộng đồng Tân Hóa. Nghe các làn điệu dân ca như: hát sắc bùa, hát nhà trò, hát bội múa tiên do các nghệ nhân Tân Hóa biểu diễn.
Cách người dân Tân Hóa làm du lịch
Người dân Tân Hóa vốn hiền lành, chất phát, quanh năm sống bám vào chăn nuôi và trồng trọt, từ khi Tân Hóa mở cửa đón khách du lịch, người dân Tân Hóa đã dần thích nghi và thay đổi tư duy để cùng chung tay phát triển du lịch.
Nhân dân rất có ý thức bảo vệ rừng. Thực hiện chủ trương của xã di dời khu chuồng trại chăn nuôi ra khỏi khu dân cư, tập trung về một địa điểm cách xa nhà ở của người dân để bảo vệ môi trường. Nhân dân tham gia làm hàng rào cây xanh, xây dựng các tuyến đường hoa nông thôn mới, dọn vệ sinh môi trường.
Được sự hỗ trợ của Công ty Oxalis, nhân dân đã tham gia làm du lịch cộng đồng, trong đó cùng công ty phục vụ bữa ăn cho khách du lịch bằng các món ăn dân giã của địa phương như: cơm bồi, ốc đực, rau tớn xào, bắp chuối, cá mát, tôm khe,… Tham gia cùng công ty cải tạo các nhà phao tránh lũ thành những Homestay hiện đại, tiện nghi phục vụ nhu cầu nghỉ dưỡng của du khách cần lưu trú. Gần 150 lao động của xã Tân Hóa trở thành porter tham gia vận chuyển đồ dùng cho khách du lịch trong hành trình khám phá hệ thống hang động Tú Làn.
Là những vùng ngập lụt, nhưng với sự sáng tạo của con người nên hai vùng rốn lũ Tân Hóa và Thượng Hóa của huyện Minh Hóa trở thành điểm du lịch độc đáo mùa lũ, trở thành điểm đến hấp dẫn cho những khách du lịch muốn trải nghiệm cuộc sống mùa lũ và trải nghiệm những vẻ đẹp tự nhiên hoang sơ ở vùng núi rừng miền tây biên giới Việt Lào.
